Achterstanden? Weg ermee!

7 juni 2021
"Kabinet presenteert 'deltaplan' tegen achterstanden onderwijs", kopte het RD op 17 februari 2021. Een ongekend bedrag wordt uitgetrokken om leerachterstanden die zijn ontstaan door de coronacrisis weg te werken. 

Een krachtig signaal wordt hiermee afgegeven. Impliciet betekent dit dat de ontwikkeling van onze leerlingen is gestagneerd en achterloopt. U heeft het waarschijnlijk allemaal enigszins meegekregen. Zorgen over eventuele leerachterstanden werden tijdens de eerste ‘lockdown’ al genoemd. Menige krant of ander medium berichtte over de zorg rond de leercurve van de leerlingen. Tijdens de tweede ‘lockdown’ lopen de zorgen nog wat verder op. Er worden suggesties gedaan om die achterstanden weer in te kunnen halen. Onder andere het opzetten van zomerscholen. De berichtgeving rond het thema ‘achterstand’ volgend, roept bij mij een onaangenaam gevoel op. Waarom? Niet omdat we de financiële middelen niet kunnen gebruiken. Ook niet omdat het kwetsbare kind toch naar school kon. Dat is alleen maar goed. Het belang van onderwijs is door het spreken over achterstand opnieuw aangetoond en zo zijn er nog veel meer positieve dingen te noemen.  

Werkelijkheid

En toch… laten we voorop stellen dat leerlingen, hun ouders en de leerkrachten enorm hard hebben gewerkt. Doen we hen met de term ‘achterstand’ niet tekort? Zij kunnen de rekening betalen van iets waarop ze geen enkele invloed hebben gehad. En niet alleen ‘het betalen van die rekening’ roept vragen bij mij op. Er is meer. De vraag hoe groot die achterstanden nu werkelijk zijn bijvoorbeeld.

Als aan een aantal directeuren gevraagd wordt hoe zij er tegenaan kijken, horen we het volgende geluid: de meeste basisscholieren hebben geen leerachterstanden opgelopen. Ongeveer 90% van de bevraagde schoolleiders noemt de voortgang van de leerlingen constant. Een op de tien schoolleiders ziet wel een leerachterstand en 1% noemt die achterstand ernstig. Volledigheidshalve: deze uitspraken berusten op het gevoel dat de schoolleiders hebben. Intern begeleiders waar ik contacten mee heb, bevestigen voorgaand gevoel.    

Risicofactoren

Het lijkt er dus veel op dat op basis van vastgestelde risicofactoren, aannames of vermoedens is bepaald dat er leerachterstanden zijn (er is immers nog geen duidelijk beeld van die precieze achterstanden). Als onderwijsadviseur en leerlingbegeleider ben ik zeker gericht op risicofactoren. In principe zegt een risicofactor echter nog niets over de daadwerkelijke situatie. Daarom een pleidooi: stop met praten over leerachterstanden totdat helder is wat die achterstanden precies zijn.

En tegelijkertijd wil ik oproepen om die achterstanden vervolgens te bekijken in lijn van de resultaten van de achterliggende pakweg tien of twintig jaar. Onze leerlingen krijgen namelijk een zeer veelzijdig (eisend) takenpakket voor hun kiezen gedurende hun schoolloopbaan. In de loop der jaren is dit meer en meer uitgebreid. En ja, die veelzijdigheid is ook risicofactor. Wanneer meer wordt aangeboden, neemt de diepgang van dat wat je aanbiedt af. Zou die (verplichte) verbreding van het onderwijsaanbod in werkelijkheid een groter aandeel hebben in de dalende leercurve van de leerling dan die periodes van thuiswerken?    

Verrassende effecten

En de verrassende effecten van het thuisonderwijs? In welke overzichten gaan we die terug zien? Er zijn namelijk ook verhalen van leerlingen die thuis juist beter hebben gewerkt dan op school. Kinderen die hun resultaten hebben verbeterd, kinderen die… zoveel op te noemen. Juist uit die gegevens kunnen wellicht de zaken worden afgeleid die ertoe doen binnen het onderwijs. Daarom nog een pleidooi: reserveer wat van dat beschikbaar gestelde geld om juist die verrassende effecten goed in kaart te brengen. Met die wetenschap kun je richting geven aan onderwijsvernieuwingen die er werkelijk toe kunnen doen. Want… ontwikkelen? Daar gaan we voor!  

Dit is een samenvatting van een artikel dat is verschenen in Criterium (2 juni 2021).

Overzicht nieuws

Gerelateerd

28 maart 2024

Wet Tijdelijke Nieuwkomersvoorzieningen

Het Nederlandse onderwijsbestel staat onder druk, doordat er onvoldoende onderwijsplekken zijn voor leerplichtige nieuwkomers.

Lees verder
28 maart 2024

Even voorstellen – Henk-Jan Dekker

Sinds 1 maart 2024 heeft dhr. H.J. (Henk-Jan) Dekker zijn werkzaamheden voor KOC en VBSO uitgebreid. Hij stelt zichzelf kort voor.

Lees verder