Terugblik symposium Het jonge kind 2022

Zo’n 225 deelnemers volgden op woensdag 2 februari het symposium 'Het jonge kind' dat KOC Diensten samen met Driestar educatief organiseerde. Vanuit hun luie stoel thuis of met het onderbouwteam bij het digibord, met toegestuurde brownies en chocola bij de hand. Ook al zat er een scherm tussen, de interactie met spreker Hanneke Poot en de workshopleiders was er niet minder om! Lees hier een samenvatting van de lezing en de workshops.

Bewegen is de basis

Ondanks dat het symposium online was, wist Hanneke Poot de deelnemers in beweging te brengen. ‘Ga maar eens op je stoel staan’, zo sommeerde ze aan het begin van haar lezing. Ze wees de deelnemers op het grote belang van bewegend leren. Daarmee wordt een goede basis gelegd voor zowel de taal- als rekenontwikkeling, de sociale, emotionele en motorische ontwikkeling. Een kind komt namelijk werkelijk tot leren als het in groep 1 en 2 de ruimte krijgt om met het lichaam de wereld te ontdekken. Door bewegend leren in te zetten bereiden we kinderen zelfs ook voor op begrijpend lezen, mits we alle zintuigen aanboren. Ons onderwijs is helaas te sterk gericht op ogen en oren. Geen plaatjesonderwijs, bepleit Hanneke, maar laat kinderen de echte werkelijkheid beleven door te kijken, te voelen, te horen, te ruiken. Deze sensomotorische ontwikkeling (bewegen en ervaren) is van groot belang voor de rijping van de hersenen. De netwerken die ontstaan geven een stevige basis voor ontwikkelen en leren.

Op inspirerende wijze wist Hanneke ons praktisch te spiegelen. Ze gaf tips om bewegend leren vorm te geven, zoals:

• Laat kinderen veel op de grond spelen (geeft fysieke stevigheid).
• Laat kinderen prentenboeken fysiek beleven.
• Doe bewegingsspelletjes bij aanvang van de dag.

Het belangrijkste is en blijft te kijken naar kinderen, zodat we als leerkrachten werkelijk zien wat ze (in de beweging) nodig hebben.

Ontwikkeling stimuleren in de flow van het spel

Na de livestream namen de workshopleiders Margot Wouters, Esther Bergsma, Hetty Meulensteen, Chantal Beke en Greet Zwarteveld de deelnemers verder mee in de wondere wereld van het jonge kind. Margot Wouters liet zien dat (vrij) spel de basis is in het aanbod aan jonge kinderen. Ze leren niet alleen in het spel, maar kunnen ook ervaringen verwerken en hun eigen ‘zijn’ kunnen ontdekken en ontwikkelen. Kinderen die betrokken spel laten zien, ontwikkelen zich goed! Aan ons als leerkrachten de taak om de kinderen te stimuleren om tot een hoge spelkwaliteit te komen.

Maar hoe begeleid je dat spel nu goed? Allereerst: als je flow ziet in het spel, is er betrokkenheid en ontwikkeling. Je gaat pas meespelen als het spel een impuls nodig heeft. Eerst imiteer je de spelhandelingen van het kind en verwoord met intonatie wat je doet en ervaart. Je bent een gelijkwaardige spelpartner en hebt dezelfde probleempjes. Het kind voelt zich gezien. Met jouw spelhandelingen en opmerkingen lok je reacties en taal uit. (Veel meer dan met het stellen van vragen!) Tip: zet poppetjes of knuffels in; kinderen reageren daar gemakkelijker op. Kijk wat er gebeurt en reageer daarop. Zo blijf je dicht bij het spel en de betekenis van het kind. Voordat je weggaat, kun je nog een spelstimulans geven, bijvoorbeeld: “Als het dak op de garage zit, kom je me maar halen.” Dan speel je nog even mee en sluit het contact duidelijk af.

Leren denken met Denksleutels

Hetty Meulensteen nam de deelnemers aan de workshop “Denksleutels” mee in de wereld van de hoogbegaafde kleuter. Ze benadrukte het belang van het hele kind zien, in de cognitieve en emotionele ontwikkeling. Hierbij is het contact met ouders en het samenbrengen van de beelden van thuis en op school een belangrijk middel. Via de bovenste lagen van de taxonomie van Bloom oefenden we met de denksleutels. Wat kun je doen een bananenschil als je deze niet weggooit? (de zgn. variatiesleutel). Of wat zou een kok kunnen doen als al het eten op is? (de zgn wat-als-sleutel). Eindeloos associëren en opdrachten bedenken zonder grenzen!

Hoogsensitieve kleuters

In de workshop ‘Hoe herken je een hoogsensitieve kleuter?’ vertelde  Esther Bergsma over de kenmerken en begeleiding van hoogsensitieve kinderen. Hoogsensitiviteit is genetisch bepaald, dus bij geboorte aanwezig. Maar liefst 1 op de 5 mensen is hoogsensitief.
De kern van hoogsensitief is:

• Gevoelig voor prikkels = opmerken. Dit kun je onderverdelen in fysieke en emotionele prikkels.
• Diepgaande verwerking van de prikkels = verwerken. Verwerken bestaat uit observeren, het topdown leren en de optimale-optie-ambitie:ze stellen hoge eisen aan hun eigen functioneren. De actie moet in één keer goed gaan. Ze nemen in hun handelen ook de verwachtingen en belangen van anderen mee.
• Intense impact op de persoon = reageren. Dit hangt af of het kind introvert of extravert sensitief is.

Hoogsensitiviteit heeft heel mooie kanten, benadrukte Esther. Een hoogsensitieve kleuter kan enorm genieten, heeft een groot inlevingsvermogen, is verantwoordelijk, is weloverwogen, is zorgzaam, kan creatief denken en kan goed op zichzelf reflecteren. Je kunt een hoogsensitieve kleuter begeleiden door middel van de  BABA-methode: begrijpen – accepteren – begrenzen – alternatief geven.

Kleuters met ASS en spelend leren

Wat zijn de kenmerken van (jonge) kinderen met de diagnose ASS en hoe ziet spel er bij hen uit? Over deze vragen ging de workshop van Chantal Beke en Greet Zwarteveld. Er zijn kenmerken te noemen van ASS, maar Chantal en Greet nuanceerden deze meteen, omdat er veel verschillen tussen kinderen bestaan. De spelontwikkeling van kinderen verloopt anders bij kinderen met de diagnose ASS. Voor leerkrachten is het belangrijk om kennis te hebben van de diagnose, omdat je een belangrijke functie hebt in signaleren. Als leerkracht ben je de eerste die ouders confronteert. Dat is niet altijd makkelijk, maar het gesprek is wel belangrijk. Daarnaast is het belangrijk om zo aan te kunnen sluiten bij de behoefte van het kind, door ouders én door leerkracht.

Interactie 

De organisatoren Hetty Berkhout en Christiene Maaijen (Driestar onderwijsadvies) en Janneke van Dam (KOC Diensten) zijn enthousiast over het symposium. ‘Natuurlijk waren we even teleurgesteld dat we dit jaar weer online moesten, want de ontmoeting en gezelligheid waarderen we juist zo. Maar met alle middelen hadden we ook zo weer een fijne dag, en interactie was er dankzij de mail en chat ook volop! Het was weer heel inspirerend, en we denken dat iedere deelnemer vandaag in de klas aan de slag kan met dat wat ze gisteren gehoord hebben.’

Deze terugblik is geschreven door Driestar educatief. Foto’s: Karel Seldenthuis.