Terugblik regiobijeenkomsten snijvlak pastoraat en hulpverlening

In een drietal regiobijeenkomsten van KOC Diensten in afgelopen weken hebben kerkenraadsleden uit het hele land nagedacht over het thema 'snijvlak pastoraat en hulpverlening'. We geven u als afsluiting een korte impressie.

We kijken terug op waardevolle bijeenkomsten waarin een grote betrokkenheid werd ervaren. Het deed goed om gezamenlijk vanuit Gods Woord te zoeken naar richtlijnen rondom pastoraat en hulpverlening. Door de predikanten werden heldere en praktische handreikingen gedaan voor het pastoraat en de grenzen daarvan. Tegelijk hebben we ook gemerkt dat dit thema voor veel kerkenraden een worsteling is en geen pasklare antwoorden kent. Hieronder geven we de hoofdlijnen weer van de uitkomsten.

Referaat | ‘Opdracht en grenzen in het pastoraat’

Hierbij een selectie van noties die uit de hoofdlezing door verschillende predikanten naar voren zijn gebracht:

Kern van het pastoraat

• Het pastoraat is een Bijbelse opdracht. Pastorale zorg kun je vergelijken met de taken van een herder: voeden, troosten, genezen, leiden, corrigeren (Ezechiël 34). Andere kernwoorden zijn: kennen, zorgen, liefhebben en waken. Maar het belangrijkste is de zielzorg. En dat met liefde en bewogenheid.
• Een ambtsdrager is geen hulpverlener, geen psycholoog en hoeft dus ook geen psychische zorg te verlenen. Hoewel veel mensen dat wel verwachten, hoeft een ambtsdrager geen antwoord of oplossing te hebben. En ook geen partij te kiezen. Waar nodig kan de ambtsdrager doorverwijzen naar hulpverlening (denk aan de sociale kaart).
• Nog belangrijker dan doorverwijzen is omhoog wijzen. De betreffende zorg is een zaak van God, niet van mensen. Zelfs als een ambtsdrager alleen een stukje uit Gods Woord leest en een gebed doet, is dat genoeg en kan de HEERE dat ten goede gebruiken.

Valkuilen en handvatten

• Een belangrijke vaardigheid is: luisteren. Luister mensgericht en niet probleemgericht. Waak voor (voor)oordelen en onbedachtzame uitspraken. Een zaak kan twee kanten hebben.
• Bij moeilijke en gevoelige vraagstukken is het belangrijk om het te delen met een mede-ambtsbroeder. Daarom wordt het afgeraden om geheimhouding toe te zeggen.
• Waak voor te persoonlijk contact. Ga samen op bezoek en maak bijvoorbeeld afspraken over contactmomenten.

Samenwerking met hulpverlening

• Het is belangrijk om een goede samenwerking te hebben waarbij een ieder vanuit zijn eigen rol of positie zorg kan verlenen. De ambtsdrager is geroepen voor pastorale bijstand, de hulpverlener voor de benodigde zorg.
• Soms kunt u een drempel overgaan. Dan is het belangrijk om ook weer tijdig een stap terug te doen. Belangrijk om in ieder geval in contact te zijn met alle betrokkenen.

Workshop 1 | ‘Ongeïnteresseerd… hoe bespreek ik dat?’

In deze workshop is aan de hand van een casus besproken hoe we zorgsignalen rond een jongere bespreekbaar kunnen maken: welke zorgen zien we, welke zorgen moeten we delen en hoe kunnen we dat het beste doen? Hoe krijg en houd ik positief contact met jongeren?

Er werden positieve ervaringen en tips uitgewisseld. Eén van de deelnemende ouderling-workshopleiders vatte het antwoord op de vraag “Hoe bereik je de catechisant?” als volgt samen: met liefde en aandacht, door geduld te oefenen en duidelijk te zijn. Een andere suggestie is het ook waard om te delen, namelijk: zet tijdens het catechisatieseizoen het onderwerp ‘Catechisatie’ op de agenda van elke kerkenraadsvergadering.

Workshop 2 | ‘Kind(eren) in de knel. En nu?’

In deze workshop is aan de hand van een casus besproken hoe we pastorale ondersteuning kunnen geven in situaties waar ouders in een echtscheidingsprocedure zitten of gescheiden zijn. Wat zijn aandachtspunten en valkuilen? Daarnaast is er ingegaan op hoe we onze gezinnen kunnen versterken.

Bij huiselijke problemen in het algemeen en bij echtscheiding in het bijzonder vormen kinderen de meest kwetsbare partij. Daarom is het belangrijk om vanuit het pastoraat ook echt oog en oor te hebben voor de kinderen. Er moet oog zijn voor het loyaliteitsconflict waarin een kind terechtkomt, omdat het niet moet / mag kiezen tussen zijn/haar gescheiden ouders. Als ambtsdrager is het vooral van belang het kind het gevoel te geven dat het gezien wordt. Tegelijkertijd blijft het voor ambtsdragers lastig omdat het kind ook wel vaak bij het opleggen van een censuurmaatregel een negatieve beleving heeft. Blijf desondanks in contact te blijven met beide ouders en de verbinding te leggen met hulpverlening, uiteraard met toestemming van ouders.

Andere richtlijnen die we bespraken:

• Laat aan kinderen merken dat je oog hebt voor hun moeilijke positie tussen twee vechtende ouders die niet meer van elkaar houden maar van wie het kind wel houdt!
• Denk niet aan ‘grote dingen’, zoals ingewikkelde gesprekken, maar vooral aan kleine gebaren: af en toe aandacht in het openbare gebed voor kinderen in echtscheidingssituaties; vraag eens bij catechesatie: ‘hoe is het met je vader/moeder?’ (vragen naar de ouder waar het kind niet woont en de ouder die misschien meer uit beeld is voor de kerkelijke gemeente)
• Kinderen van gescheiden ouders zijn sterk geneigd om voor hun ouders te gaan zorgen. Stel vanuit pastoraat de vraag: ‘Wie steunt jou?’ of: ‘Wie ziet dat jij zo je best doet om het voor je beide ouders goed te doen?’ Het gaat om erkenning!
• Waak er voor om één van beide ouders te beschuldigen / de schuld te geven van de echtscheiding. Ook al lijkt er sprake te zijn van schuld/onschuld, de werkelijkheid is altijd complexer. En kinderen willen niet denken in een ‘goede ouder’ en een ‘slechte ouder’, maar wil onbevangen van beide ouders kunnen blijven houden. Binnen pastorale contacten naar het kind toe is daarom het geven van een oordeel over de ouders niet gepast.

Workshop 3 | ‘Een melding bij Veilig Thuis en dan?’

In deze workshop is besproken hoe om te gaan met situaties waarin de veiligheid van kinderen in gevaar is. Wat kunnen ambtsdragers doen met signalen van onvoldoende veiligheid? Welke informatie kan wel of niet gedeeld worden tussen kerkenraad en hulpverleningsinstantie en hoe kan er gezamenlijk opgetrokken worden? Verder is ingegaan op preventie: hoe wordt er naar zorgen in het gezin gevraagd?

Kerkenraadsleden ervaren met regelmaat verlegenheid met zorgelijke situaties van gezinnen uit hun gemeente. Het is helpend om elkaar daarin te kunnen ondersteunen door bijvoorbeeld mee te denken wat er gedaan kan worden in situaties van zorg en hoe een gesprek gevoerd kan worden. Een terugkerend thema was betrouwbaarheid in het contact met de gezinnen. Helder zijn over acties, aanwezige informatie en mensen meenemen in een proces is heel belangrijk!

We hebben besproken welke rol de organisatie Veilig Thuis kan hebben en hoe het werkt om een melding te doen. Aan de deelnemers is een handreiking toegestuurd hoe om te gaan met zorgelijke situaties.

Meer weten?

Lees meer over aanmelden bij hulpverlening van KOC Diensten of ontdek welke dienstverlening u kan helpen.

Heeft u vragen over het aanmelden bij onze hulpverlening of advies nodig in specifieke situaties, neem dan gerust contact op via toegang@koc.nu.

Voor vragen van algemene aard kunt u contact opnemen met de manager van de afdeling Jeugd en gezin, de heer A.G.J. van Berkum via 06-15358065 of agjvanberkum@koc.nu.

A.G.J. (Anne) van Berkum

Manager Jeugdhulp en leerlingbegeleiding

Stel een vraag